نقش و تاثيرات ارتودنسي بر روي مفصل فكي – گيجگاهي: مثبت يا منفي؟

يكي از اهدافي كه علاوه بر زيبايي لبخند در ارتودنسي دنبال مي شود، بهبود عملكرد سيستم جويدن بيماران است. اعتقاد بر اين است كه ناهنجاريهاي فكي و دنداني مي توانند بر روي كيفيت جويدن افراد تاثير منفي داشته باشند. به همين دليل است كه بسياري از دندانپزشكان، به محض ديدن نامرتبي در دندانهاي بيمارانشان، آنها را به نزد متخصص ارتودنسي ارجاع مي دهند تا به اين موضوع رسيدگي شود.

از ديرباز و با پيشرفت در علم دندانپزشكي همواره اعتقاد بر اين بوده است كه شيوه و كيفيت روي هم قرار گرفتن دندانهاي بالا و پايين، در عملكرد "سيستم جونده" نقش مهمي را ايفا مي كند. اما سيستم جونده به چه چيزي گفته مي شود؟

سيستم جونده به مجموعه اي از عوامل گفته ميشود كه در جويدن نقش دارند و شامل: دندانها، استخوان جمجمه و فكها، مفصل فكي، عضلات جونده، عروق و نهايتا اعصابي مي باشند كه از مغز فرمان مي گيرند تا عمل جويدن صورت گيرد. همچون هر سيستم يا مجموعه اي، زماني كه يكي از اجزا عملكرد درستي نداشته باشد، بر روي عملكرد مجموعه هم تاثير نامطلوب خواهد گذاشت و مشكلات نمايان خواهند شد.

يكي از مشكلاتي كه در اين خصوص مشاهده شده، عارضه اي است كه از آن تحت عنوان اختلالات مفصل گيجگاهي فكي از آن ياد مي شود (Temporomandibular disorder). در اين عارضه بيمار اغلب در ناحيه مفصل فكي ( كه جلوي گوش قرار دارد) دچار درد، ناراحتي، صدا و مشكلاتي از اين دست مي شود. همانطور كه گفته شد، شيوه روي هم قرار گرفتن دندانهاي بالا و پايين كه از آن تحت عنوان "اكلوژن" ياد مي شود، يكي از عواملي است كه بر روي سيستم جونده تاثير مي گذارد. و به همين دليل است كه تصور مي شود نامرتبي هاي دنداني يا ناهنجاريهاي فكي نيز باعث بوجود آمدن اختلالات مفصلي فكي مي شوند. اما نكته ظريفي در اينجا مي تواند وجود داشته باشد كه اينجا به آن مي پردازيم:

زماني كه بيماري با اختلالات مفصل فكي به پزشك يا دندانپزشك مراجعه مي كند، با مشاهده نامرتبي يا ناهنجاري فكي در دهان بيمار،‌ پزشك يا دندانپزشك اين مشكل را به بيمار گوشزد مي كند و براي درمان ارتودنسي نزد بيماران مي فرستد. مشكلي كه در اينجا ممكن است بوجود آيد اين است كه اگر پزشك يا دندانپزشك توضيح كافي به بيمار ارائه ندهد، بيمار تصور خواهد كرد كه اختلال مفصل فكي و دنداني او فقط بدليل نامرتبي دنداني يا ناهنجاري فكي ايجاد شده است و از متخصص ارتودنسي انتظار دارند كه با ارائه درمان ارتودنسي مشكل مفصل فكي وي را درمان كنند و اگر اين اختلال برطرف نشود، درمان ارتودنسي بدرستي انجام نشده است.

بعنوان يك متخصص ارتودنسي كه مدتها اين مبحث را در دانشگاه تدريس نموده ام و سابقه و تاريخچه اين مشكل را دنبال مي كنم بايد بگويم كه شيوه روي هم قرار گرفتن دندانها روي هم تنها يكي از عواملي است كه مي تواند روي اختلالات مفصل فكي تاثير بگذارد و حداقل 4 عامل شناخته شده ديگر نيز هستند كه به بروز اين اختلال كمك مي كنند: سابقه ضربه به مجموعه سيستم جونده و مفصل فكي، استرس و مشكلات عاطفي و روحي، حساسيت فرد به درد و عملكرد اضافي و زائد سيستم جونده كه از آنها مي توان تحت عنوان "عادتها" نيز ياد كرد (شايعترين آن جويدن ناخنها مي تواند باشد). بنابراين ديده مي شود كه اگر نامرتبي دندانها نيز برطرف شوند، حد اقل 4 عامل ديگر نيز بايد حذف شده باشند تا بتوان اختلالات مفصل فكي گيجگاهي را درمان نمود. پس:

  • نامرتبي دنداني به تنهايي منجر به بروز اختلالات مفصل فكي گيجگاهي نمي شوند.
  • انجام درمان ارتودنسي لزوما به برطرف شدن كامل اختلالات مفصل فكي و گيجگاهي منجر نمي شود.
  • برعكس، شايد بهتر آن باشد كه بگوييم،‌ درمان ارتودنسي مي تواند با حذف يكي از عوامل پنجگانه موثر در بروز اين اختلالات، به بهبود آن كمك كند.

يك نكته ديگر كه ممكن است براي بعضي خوانندگان جالب باشد اين است كه شدت گرفتن دردهاي مفصلي  در حين درمان ارتودنسي نيز گزارش شده است. در خصوص دليل بروز اين پديده اين نكته را بايد خاطر نشان كرد كه در طي درمان ارتودنسي شيوه روي هم قرار گرفتن دندانها تغيير مي كند و حتي در مقاطعي از درمان بدتر هم مي شود !! زيرا متخصص تلاش مي كند موقعيت دندان را از موقعيت نامطلوبي كه داشته به موقعيت مطلوب جابجا كند و بايد به خاطر داشته باشيم كه موقعيت دندانها در طول اين مسير حركت نيز موقعيتهاي نامطلوبي محسوب مي شوند! اما انتظار مي رود كه با تصحيح شدن موقعيت دندان، اين علائم مجددا كاهش يابند ( و اگر 4 عامل ديگر هم حذف شده باشند،‌ اختلالات به كلي از بين بروند).

نظر و دیدگاههای خود را در این خصوص از طریق ایمیل با ما در میان بگذارید:

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

منبع:

 

Evolution of occlusion and temporomandibular disorder in orthodontics: Past, present, and future

Okeson JP

Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2015 May: S216-23

 

 

نقشه سايت

شما اینجا هستید: خانه مقالات مقالات مرتبط با ارتودنسی نقش و تاثيرات ارتودنسي بر روي مفصل فكي – گيجگاهي: مثبت يا منفي؟